Wijkmanager Marc Jense uit Heerenveen ontwikkelde een beleidsplan op basis van ‘lichtbeleid’ in plaats van ‘verlichtingsbeleid’. Hij legt uit: “We nemen vaak de technische mogelijkheden als uitgangspunt, terwijl je eigenlijk eerst naar de werkelijke behoefte moet kijken. Kijk eerst naar de vraag, dan naar het aanbod. Lichtbeleid gaat uit van de beleving van mensen en begint bij de vraag wat licht in welke situatie moet doen. Nadat je daar een antwoord op hebt geformuleerd, kun je lichtbeelden maken. Daarna zoeken lichtspecialisten naar een juiste invulling."
De eerste ervaringen met deze filosofie deed Jense op met lichtbakens in het buitengebied. Bewoners leken aanvankelijk af te willen koersen op zo min mogelijk licht. Bestaande lichtmasten werden vervangen door lichtbakens van bijna 2 meter hoog, met een lamp op zonne-energie. De bewoners reageerden negatief, want in hun beleving waren de sociale- en verkeersveiligheid sterk achteruit gegaan. Terwijl dat feitelijk niet zo was, aldus Jense: Er bleek een groot verschil tussen de beleefde veiligheid en de werkelijke veiligheid."
Hij zette 2 studenten aan het werk om dit fenomeen vanuit psychologisch en sociologisch perspectief te onderzoeken. Conclusies: de acceptatie van een verlaagd lichtniveau is groter in een omgeving waar mensen zich minder opgesloten voelen. Daarnaast kan voorlichting – met name over de gunstige milieu-effecten van minder verlichting – de acceptatie vergroten.
Het onderzoek krijgt een vervolg, Jense is daar blij mee. "Zo’n 60% van de energie voor openbare verlichting wordt verbruikt binnen woonwijken. Toch is veel meer kennis over OVL gebaseerd op situaties buiten woonwijken. Gevolg is dat er betrekkelijk veel bekend is over technische veiligheid en weinig over sociale veiligheid, terwijl dat laatste voor verlichtingsvraagstukken in woonwijken juist belangrijk is." Zo vermoedt Jense dat mensen in een vertrouwde omgeving genoegen nemen met een lager verlichtingsniveau. "Dat zou ik wel eens onderzocht willen hebben. Het kan positieve gevolgen hebben voor het energieverbruik."
Binnen de gemeente Heerenveen brengt Marc Jense zijn filosofie verder in praktijk. Hij verlicht het fietspad in plaats van de hoofdweg ("auto’s zorgen zelf al voor voldoende verlichting") en laat fietspaden afstrooien met witte steenslag - net als een schelpenpad in de duinen – met als resultaat een betere reflectie en geleiding. En hij deed een succesvolle test met zogenaamde balises in het buitengebied. Balises zijn grote buizen met een reflectielaag, ze functioneren zonder stroom en zijn goedkoop ("ruim minder dan 100 euro per stuk").
Jense: Een lichtpunt ter markering van een kruispunt is een achterhaald principe uit de tijd dat auto’s zelf weinig licht voerden. Zo’n lichtpunt verblindt en enkele seconden na het passeren van het kruispunt moeten je ogen wennen aan de donkerte en heb je dus even minder zicht." Op vakantie in Frankrijk ontdekte hij dat kruispunten in het buitengebied al meer dan 30 jaar gemarkeerd worden door balises. Tot volle tevredenheid van de gebruiker. Jense is razend enthousiast en wil de balises breder gaan toepassen.
Contact
Heerenveen
Marc Jense
Wijkmanager en deskundige openbare verlichting
(0513) 617 710